اسرار اثر دست ۴۰۰۰ساله در مصر باستان | از اثر انگشت تا خطوط کف دستان

تصویر کنید، با یک نگاه ساده به زیر یک اثر باستانی، رد دست فردی را می‌بینید که چهارهزار سال پیش آن را ساخته است. این فقط یک اثر باستانی نیست؛ بلکه یک پل واقعی میان گذشته و حال ماست.

تصویر کنید، با یک نگاه ساده به زیر یک اثر باستانی، رد دست فردی را می‌بینید که چهارهزار سال پیش آن را ساخته است. این فقط یک اثر باستانی نیست؛ بلکه یک پل واقعی میان گذشته و حال ماست. - یکتا فراهانی: یک مدل سفالی ساده در موزه کمبریج، با اثری که هیچ‌کس تا کنون ندیده بود تلاش دست یک سازنده باستانی برای جابه‌جایی اثرش پیش از پختن را نشان می‌دهد؛ لحظه‌ای که می‌تواند زمان را درهم شکند. یادبودی زنده از لحظه‌ ساخت یک اثر! آیا تابه‌حال فکر کرده‌اید معماران، هنرمندان یا صنعتگرانی که بیش از سه‌هزاری سال پیش زندگی می‌کرده‌اند ‌ چه احساسی داشتند؟ پژوهشگران موزه فیتزویلیام در دانشگاه کمبریج کشفی شگفت‌آور کرده‌اند: اثرِ کاملی از یک اثر دست که ۴۰۰۰ سال پیش بر زیر یک «روح‌خانه» ‌ مصری به ‌جا مانده را بررسی کرده اند. این فقط یک اثر نیست؛ بلکه یادبودی است زنده از لحظه‌ ساخت همین اثر؛ لحظه‌ای که سازنده‌اش با دستان خیس خاک، به‌طور ناخواسته اثر خود را بر جای گذاشت. زیر این مدل، رد دست او باقی‌مانده؛ طوری که انگار در تاریخ نفس می‌کشد. این کشف بخشی از نمایشگاه جدید “Made in Ancient Egypt” است که از ۳ اکتبر ۲۰۲۵ تا آوریل ۲۰۲۶ به نمایش گذاشته خواهد شد. اما این شروع ماجراست. بیشتر بخوانید : روح‌خانه‌ چیست و چه معنایی دارد؟ در مصر باستان بین سال‌های حدود ۲۰۵۵ تا ۱۶۵۰ پیش از میلاد، آثار کوچکی به نام «روح‌خانه» ساخته می‌شدند. این‌ها مدل‌هایی سفالین بودند که ساختار شبیه به یک ساختمان کوچک داشتند، اغلب دو طبقه با ستون‌ها و راه‌پله‌هایی که با شکل دادن و برش‌دادن گل مرطوب ساخته می‌شدند. نقش اصلی‌شان نگهداری قربانیاتی مثل نان، سر گاو، کاهو و دیگر خوراکی‌ها برای دنیای پس از مرگ بود. احتمالا این مدل‌ها هم نقش سینی قربانی و هم نمادی از خانه روح متوفی را داشتند. راز دست ۴۰۰۰ ساله در جریان آماده‌سازی برای این نمایشگاه بزرگ، پژوهشگران در موزه فیتزویلیام کشف کردند که زیر یک روح‌خانه، یک دست‌نویس کامل وجود دارد؛ از اثر انگشت تا خطوط کف دستان. این اثر کاملاً اثر دست سازنده آن است که آن را پیش از خشک شدن گل لمس کرده است. چنین اثری بسیار نادر است؛ حتی بسیاری از کارشناسان نیز تاکنون مشابهش را ندیده‌اند . چه چیزی این کشف را خاص می‌کند؟ ارتباط مستقیم با سازنده یک اثر هنری بعد از هزاران سال، این اثر را خاص و بی نظیر می کند. پژوهشگران ترجیح داده‌اند آن را دقیقاً در زمان ساخت تصور کنند؛ لحظه‌ای که سازنده روبه روی اثر خود ایستاده، آن را برداشته و به جایی دیگر منتقل کرد، قبل از اینکه خشک شود همچنین می توان گفت این اثر در واقع نگاهی نو به تاریخ دارد. معمولاً باستان‌شناسان بر مصنوعات و روایت حکام یا مظاهر عظمت تمرکز دارند؛ اما این دست‌نویس نشان می‌دهد کسانی که آثار را می‌ساختند – صنعتگران معمولی – چقدر مهم‌اند؛ کسانی که با دست خود فرهنگ را بنا می‌کردند. فناوری پنهان ساخت تحلیل ساخت مدل نشان می‌دهد ابتدا یک اسکلت چوبی با شاخه‌های ظریف ساخته شده، سپس با لایه‌ای از گل مرطوب پوشیده شده است. راه‌پله‌ها با انگشت فرم داده شدند. وقتی اثر در کوره پخته شد، چوب درونش سوخت و فضای خالی ایجاد کرد. این شیوه ساخت، دقیق و هنرمندانه بود و دست‌نویس در هنگام انتقال به خشکی به وجود آمد . هنر صنعتگران مصری این روح خانه به‌عنوان بخشی از نمایشگاه بزرگ “Made in Ancient Egypt” در موزه فیتزویلیام نمایش داده خواهد شد؛ نمایشگاهی که بر زندگی و هنر صنعتگران مصری تمرکز دارد؛ از تا سرامیک، و نوشته‌های روزمره‌ای مانند نسخه‌های دریافت، سفارش و اسکناس‌های کوچک روی تکه‌های خرده شده سفال (Ostraca) که معیشت آنها را نمایان می‌سازد. جذابیت انسانی در دل سفال شما با دیدن آن اثر دست می‌توانید لحظه‌ای به گذشته سفر کنید: حس خاک سرد، دستان خیس سازنده، تلاش برای ساخت اثری معنوی برای مردگان. این تجربه‌ای انسانی است که حتی کتیبه‌ها و نقش‌ها هم قادر نیستند به‌درستی آن را بیان کنند. پلی میان انسان‌های امروز و صنعتگران مصر باستان کشف این اثر دست‌نویس باستانی نه فقط یک اثر هنری، بلکه پلی میان انسان‌های امروز و صنعتگران مصر باستان است. لحظه‌ای بی‌واسطه، ملموس و شخصی. این کشف نشان می‌دهد تاریخ فقط سلطنت و قدرت نیست؛ بلکه تلاش بی‌شمار سازندگان بی‌نامی است که با دستان خود فرهنگ‌ها را شکل داده‌اند. این نمایشگاه فرصتی است برای دیدن تاریخ از زاویه‌ای تازه، دست‌هایی که زمان را پشت سر گذاشتند و دستانی که همچنان سخن می‌گویند.