اقدام ناگهانی ترکیه علیه ایران ؛ نمایش اردوغان یا چیزی بیشتر؟ | واقعیت‌های تحریم ترکیه علیه ایران
به نظر می‌رسد ترکیه با هدف اینکه خود را با آمریکا و شورای امنیت مخالف نشان ندهد یک بازی دوگانه را در پیش گرفته و تحریم‌هایی که در روابط بین تهران و ترکیه بلاموضوع تلقی می‌شوند را به رسمیت شناخته است.
به نظر می‌رسد ترکیه با هدف اینکه خود را با آمریکا و شورای امنیت مخالف نشان ندهد یک بازی دوگانه را در پیش گرفته و تحریم‌هایی که در روابط بین تهران و ترکیه بلاموضوع تلقی می‌شوند را به رسمیت شناخته است. به گزراش ، فرهیختگان نوشت: اخیراً اخباری در برخی رسانه‌ها منتشر شده است که ادعا می‌کند دولت ترکیه در تاریخ اول اکتبر ۲۰۲۵، تحت فرمان ریاست‌جمهوری دارایی‌های افراد و نهادهای مرتبط با فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم ایران را مسدود کرده است. این خبر، که ظاهراً در هماهنگی با تلاش‌های بین‌المللی برای اعمال فشار بر تهران به دلیل برنامه هسته‌ای‌اش صورت گرفته، توجهات زیادی را جلب کرده است. با این حال، بهروز کمالوندی، سخنگو و معاون امور بین‌الملل، حقوقی و مجلس سازمان انرژی اتمی ایران با قاطعیت این ادعا را تکذیب کرده و اظهار داشته: «هیچ دارایی یا حسابی متعلق به سازمان انرژی اتمی یا شرکت‌های وابسته در ترکیه توقیف نشده و بررسی‌های انجام‌شده نشان‌دهنده عدم صحت این خبر است.» اگرچه اصل خبر را نمی‌شود رد کرد اما روایت صحیح از آن این است که ترکیه بر مبنای تحریم‌های شورای امنیت، آنچه را که در لیست شورای امنیت بوده تحریم کرده است اما این تحریم‌ها در تجارت بین ایران و ترکیه موضوعیت ندارد چون مثال‌هایی مانند کشتیرانی ایران و هند در ترکیه فعالیت نمی‌کنند. البته باید توجه داشت که ترکیه همواره به عنوان یک بازیگر دوگانه در منطقه عمل کرده و تلاش داشته ضمن حفظ روابط خود با کشورهای منطقه پایبندی خود به چهارچوب تعریفی غرب را نیز نشان دهد. در همین چهارچوب پیوستن زودهنگام به قطعنامه‌های تحریمی ضدایرانی و اعلام نمادین به رسمیت شناختن آن نیز قابل اعتراض است. مواجهه ایران باید متناسب با همسویی آنکارا با سیاست‌های ضدایرانی کاخ سفید تنظیم شود. درصورتی که آمریکا بخواهد سطح تنش در منطقه را به ایده‌های شکست‌خورده‌ای مثل خاورمیانه جدید بالاببرد آن زمان نقش ترکیه به عنوان عضو ناتو و متحد امنیتی آمریکا نیز باید لحاظ شود. درصورتی که ترکیه بخواهد در این چهارچوب اقدامات ضدایرانی جدی چه در حوزه تحریمی و چه در حوزه امنیتی را در دستور کار قرار دهد منطقا ایران نیز باید نوع مواجهه خود با آنکارا را بر اساس مناسبات امنیتی تنظیم کند، اما تا آن موقع می‌شود همچون بقیه همسایگان برای تأمین منافع از کانال ترکیه نیز تلاش کرد؛ کاری که برخی دیگر از کشورها از جمله روسیه نیز در دستور کار قرار داده و ضمن توجه به ماهیت دوگانه ترکیه همکاری با این کشور را براساس منافع خود پیش می‌برند. واقعیت اقدام آنکارا را چگونه ببینیم به نظر می‌رسد ترکیه با هدف اینکه خود را با آمریکا و شورای امنیت مخالف نشان ندهد یک بازی دوگانه را در پیش گرفته و تحریم‌هایی که در روابط بین تهران و ترکیه بلاموضوع تلقی می‌شوند را به رسمیت شناخته است. اگرچه می‌توان به دولت ترکیه بابت سرعت رسمیت بخشیدن به تحریم‌های ضد ایرانی معترض بود اما اینکه برخی رسانه‌های داخلی خبر اعمال تحریم‌های بلاموضوع توسط ترکیه را بزرگ نمایی کرده و مدعی بلوکه کردن دارایی‌های ایران شوند باعث هم راستا شدن آن‌ها با عملیات روانی رسانه‌های غربی می‌شود. بزرگ‌نمایی اثر مکانیسم یک‌بار مصرف ثبات در تجارت گازی با ترکیه علی‌رغم شرایط جنگی نقش رسانه‌ها در تکمیل عملیات روانی پسا ماشه علی حیدری در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با انتقاد از ترکیه برای تبعیت از تحریم‌های ضدایرانی، از وزارت خارجه خواست به این رفتار ترکیه اعتراض کند اقدام آمریکاپسند اما نمادین ایران انتظار نداشت ترکیه به این سرعت، تبعیت خود از تحریم‌های سازمان ملل را اعلام کند و حالا هم شکایت ایران از موضع‌گیری سریع ترکیه برای تبعیت از تحریم‌ها علیه ایران باید از سوی دستگاه دیپلماسی ایران به اطلاع دولت ترکیه برسد. این موضوعی است که علی حیدری، کارشناس مسائل ترکیه در گفت‌وگو با «فرهیختگان» پیرامون تحریم برخی افراد و نهادهای ایرانی از سوی دولت ترکیه بیان می‌کند. او البته اقدام ترکیه را یک اقدام سمبولیک سیاسی می‌داند، اما معتقد است به هر روی در دنیای سیاست، اقدام نمادین هم پیام خودش را منتقل می‌کند. دلیل نمادین بودن آن هم این است که ترکیه طبق فهرست شورای امنیت تحریم را انجام داده، درحالی‌که اغلب گزینه‌های آن فهرست، در ترکیه حضور و فعالیتی ندارند و آن تحریم‌ها مصداقی در ترکیه ندارند. ایران و ترکیه چه تعاملاتی دارند و روابط ترکیه بعد از فعال‌سازی اسنپ بک با ایران به چه شکل خواهد بود؟ از سال ۲۰۱۰ یا ۲۰۱۱، بعد از تحریم‌هایی که شورای امنیت وضع کرد (تحریم‌های شش‌گانه علیه ایران)، خیلی از کشورها روابط خودشان را در این سطح و با این شکل قطع کردند. ایران هم در حوزه دور زدن تحریم‌ها روش‌های خود را داشت و دنبال می‌کرد. اتفاقی که افتاده این است که ترکیه در حوزه بین‌المللی آن پیام را به طرف آمریکایی و شورای امنیت فرستاده، اما درباره روابط دوجانبه باید بگوییم روابط ما با ترکیه از نظر تجاری به‌طور رسمی حدود ۱۰، ۱۲ یا ۱۳ میلیارد دلار است. اگر تجارت چمدانی و توریستی را هم اضافه کنیم ـ که به ترکیه می‌روند و از آنجا جنس می‌آورند ـ حدود ۲۰ میلیارد دلار، تجارت با ترکیه داریم. اگر ترکیه بخواهد سختگیری بیشتری داشته باشد، این ممکن است برای خودش ضررهایی به همراه داشته باشد. ایران هم در حوزه‌هایی که تحریم است، مسیر خودش را طی می‌کند و با هر کشوری که در این حوزه روابط داشته، همچنان آن را دنبال می‌کند. تغییرات زیادی در وضعیت ایران حاصل نخواهد شد، به‌خصوص اینکه چین و روسیه اعلام کردند از تحریم‌های غیرقانونی و ناعادلانه حمایت نخواهند کرد. یعنی در حوزه راهبردی، ایران روابط خود با چین و روسیه را دنبال خواهد کرد و روابطش با کشورهایی مثل ترکیه در حوزه‌های متعارف خواهد بود و در همان حوزه‌ها مسیر خود را ادامه خواهد داد. در سطح کلان‌تر، در موقعیتی که تنش‌ها با ایران حداکثری شده، ترکیه نقش خودش را چطور تعریف می‌کند؟ آیا ترجیح می‌دهد مثل همین رفتاری که الان انجام داده، مواضع اعلامی و اعمالی‌اش با هم متفاوت باشد؟ متأسفانه با کمی نگرانی باید بگویم با توجه به شرایط فعلی منطقه، در حوزه راهبردی ـ یعنی در سطح کلان بین‌المللی ـ اتفاقاتی که طی دو سه سال گذشته در منطقه افتاده و هنوز هم در جریان است، برای بعضی کشورها (کشورهای عربی یا حتی ترکیه) این تصور را ایجاد کرده که مجدداً در حال تغییر خاورمیانه هستیم. یعنی مثل سال ۲۰۰۶ که رایس آمد و «خاورمیانه جدید» را اعلام کرد و ایستگاه اولش هم جنگ حزب‌الله و اسرائیل بود و گفت این درد زایمان خاورمیانه جدید است. همان موقع اردوغان آمد و اعلام کرد من یکی از کارگزاران آمریکا در منطقه برای شکل‌گیری خاورمیانه جدید هستم. تصور من این است با اتفاقاتی که طی دو سال گذشته رخ داده و هنوز هم ادامه دارد، بعضی کشورها به این نتیجه رسیده‌اند که آمریکا دوباره پروژه خاورمیانه بزرگش را با اسرائیل کلید زده و کم‌کم در حال شکل‌گیری خاورمیانه‌ای است که طرف غربی می‌پسندد. در این صفحه شطرنج، متأسفانه اردوغان ترجیح داده سمت غرب و آمریکا بایستد و پالس خودش را هم با این اقدام به طرف آمریکایی، به ترامپ و به شورای امنیت فرستاد. البته همه کشورها به‌تدریج از این تحریم‌ها پیروی خواهند کرد. بعضی کشورهای بزرگ مثل چین و روسیه که رسماً و علناً اعلام کرده‌اند تبعیت نخواهند کرد، اما کشورهای کوچک‌تر ناچارند تبعیت کنند. موضوع مهم این است که ترکیه به همراه ژاپن در این خصوص خط‌شکنی کردند؛ یعنی به‌سرعت اعلام کردند ما از این تحریم‌ها پیروی می‌کنیم. هرچند سمبولیک و نمایشی، اما با این اتفاق پیام خودشان را به طرف غربی و آمریکایی رساندند که «ما در جبهه شما هستیم.» این نکته‌ای است که مقامات ما باید به آن توجه کنند و حواسشان به رفتارهای منطقه‌ای و بین‌المللی ترکیه در قبال ایران بیش از گذشته باشد. البته هنوز در روابط دوجانبه اتفاق خاصی ندیده‌ایم. تحریم‌ها فقط همان چیزی است که در لیست ذکر شده و آنچه در لیست هست، در ترکیه وجود ندارد. اما باید ببینیم آیا ترکیه این را توسعه خواهد داد و به افراد و شرکت‌هایی که الان فعال هستند و مستقیم در حوزه انرژی اتمی یا نظامی نیستند - اما ممکن است بهانه بیاورند که غیرمستقیم کمک می‌کنند- تعمیم خواهد داد یا نه. آن موقع است که می‌توانیم به‌طور قاطعانه بگوییم ترکیه چه جبهه یا چه آرایشی در قبال همسایه خودش ایران گرفته است.
« بازگشت به لیست اخبار