امید ۲ میلیون تومانی و ۲میلیون مادر
دو سال قبل، بحران شیر خشک نشان داد که هزینه لوازم مصرفی نوزاد چه سهم بزرگی از درآمد خانواده دارد. کمک هزینه‌های مختلف که در این سال‌ها به خانواده‌های دارای فرزند اختصاص پیدا کرده در مقیاس قیمت‌های بازار مواد غذایی و مصرفی چیزی نیست که بتوان به آن تکیه کرد.
دو سال قبل، بحران شیر خشک نشان داد که هزینه لوازم مصرفی نوزاد چه سهم بزرگی از درآمد خانواده دارد. کمک هزینه‌های مختلف که در این سال‌ها به خانواده‌های دارای فرزند اختصاص پیدا کرده در مقیاس قیمت‌های بازار مواد غذایی و مصرفی چیزی نیست که بتوان به آن تکیه کرد. - محمد سرابی: در چند سال گذشته طرح‌های مختلف «یارانه» و «سبد کالا» برای مادران و نوزادان اجرا و برخی پروژه‌های بزرگ مانند اهدا زمین و خودرو به خانواده‌ها هم اعلام شده است. این کمک‌های اندک و پراکنده و آخرین آن‌ها به نام «کارت امید مادر» که به کادوی تولد شباهت دارند، چقدر یاریگر خانواده‌های صاحب نوزاد خواهد شد؟ سبد کالا برای مادر نه سرپرست خانوار آخرین طرح حمایت مالی از مادران دارای فرزند، یک تفاوت با طرح‌های دیگر دارد و آن واریز هزینه سبد کالا به حساب مادر است در حالی که در ۲ طرح مشابه دیگر، هزینه سبد کالا به حساب سرپرست خانوار واریز می‌شد. به جز این مورد، ویژگی خاصی در این طرح به چشم نمی‌خورد. مانند طرح‌های دیگر در این مورد هم همه حمایت‌ها به پس از تولد نوزاد و نه مراقبت‌های قبل از آن اختصاص دارد. «کارت امید مادر» طرح دولتی وسیعی است. کل منابع کل قانون جوانی جمعیت ۱۰ همت (هزار میلیارد تومان) بودجه دارد و در طرح کارت امید مادر قرار است ۲۴ همت هزینه شود. هزینه‌های دوران بارداری و هدیه به مادران پرداخت ماهیانه ۲ میلیون تومان آن‌هم بعد از تولد نوزاد، چقدر در حمایت از مادران و فرزندآوری تاثیرگذار است؟ کتابچی درباره تاثیر کارت امید مادر می‌گوید: «آیا زنان ایرانی فقط به خاطر ۴۸ میلیون تومان می‌خواهند صاحب فرزند بشوند؟ خیر. اکثر زنان متوسط ایرانی حاضر نیستند با جایزه ۴۸ میلیون تومانی صاحب فرزند دیگر شوند. ولی آیا ۴۸ میلیون تومان می‌تواند منجر به تشویق و تسهیل انگیزه فرزندآوری شود؟ به نظر من بله. زیرا خیلی از زنان هستند که می‌خواهند بچه‌دار شوند ولی موانعی دارند که این پول می‌تواند قسمتی از آن را رفع کند. این هدیه به جامعه نوید می‌دهد که دولت از فرزندآوری استقبال می‌کند که اتفاق خوب و ارزشمندی است.» در قانون جوانی جمعیت به ازاء فرزند سوم به بعد زمین اهدا می‌شود زیرا هدف این است که خانواده‌ها بدانند در صورت فرزند آوری صاحب‌خانه می‌شوند. سبد کالا «یسنا» که شامل بسته‌های بهداشتی و تغذیه‌ای است هم به دهک‌های پایین داده می‌شد. کارت امید مادر اینطور نیست و همه مادران دارای فرزند را زیر پوشش قرار می‌دهند. مشوق‌های مادی تاثیرگذار نیست سال قبل پوشک دو نوبت و هر بار ۴۰ درصد گران شد. شیر خشک هم چند نوبت افزایش قیمت داشت. ۲ میلیون تومان کمک هزینه همین الان هم کمکی به مخارج نگهداری نوزاد نمی‌کند و با شتاب افزایش قیمت‌ها، تا ۶ ماه دیگر ارزش آن کمتر هم خواهد شد. دکتر محمدجواد محمودی، رئیس سابق کمیته جمعیت دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره کارت امید مادر به همشهری می‌گوید: «هدیه دادن به خانواده‌ها چیز بدی نیست اما باید ببینیم مشوق‌های مادی چقدر تاثیرگذار هستند؟ من تصور می‌کنم این مشوق‌ها تاثیر جزئی خواهند گذاشت در حالی که انگیزه فرزندآوری بیشتر فرهنگی و اجتماعی است. الان زوج‌ها یک یا دو فرزند دارند و حتی اگر ثروتمند هم باشند برای همین تعداد فرزند خرج می‌کنند و مثلا عروسک لبوبو گرانقیمت می‌خرند. گروهی از زوج‌ها هم نمی‌خواهند صاحب فرزند شوند و این مشوق‌ها بر آن‌ها تاثیر ندارد.» او با انتقاد از ناکارآمدی طرح‌های قبلی حمایت از افزایش جمعیت می‌گوید: «الان قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت به درستی اجرا نمی‌شود. این طرح در سال آینده برای یک میلیون تولد ۲۰ هزار میلیارد تومان بودجه می‌خواهد در حالی که خیلی از طرح‌های قبلی مانند اهدا وام و خانه و ... به دلیل کمبود بودجه نیمه‌کاره ماند در حالی که انتظاراتی ایجاد کرده بود.» دو طرح مشابه سبد کالا طرح‌های متعددی برای حمایت از افزایش جمعیت اجرا شده است که بخشی از آن‌ها شامل اهدا زمین و خودرو به خانواده‌ها بود اما در سال‌های گذشته به صورت مشخص ۲ طرح (سبد کالا در بستر کارت یارانه سرپرست خانوار) مخصوص مادران و کودکان به اجرا درآمده است. این طرح‌ها با تغییراتی در جمعیت زیر پوشش و مبلغ واریز شده و همینطور با برخی تاخیرها تا کنون ادامه داشته است. بهمن ۱۴۰۲: امنیت غذایی کودکان زیر ۵ سال با هدف رفع سوءتغذیه کودکان نیازمند، بچه‌های ۶ تا ۵۹ ماهه (۵ ساله) که معاینه شده و کارت سلامت داشته باشند از طریق خانه‌های بهداشت و مراکز بهداشتی و درمانی برای دریافت سبد کالا ثبت نام شدند. برای کودکان دهک‌های یک تا ۵ مبلغ یک میلیون تومان و برای کودکان دهک‌های ۶ و ۷ مبلغ ۶۰۰ هزار تومان واریز می‌شود. این مبالغ به حساب کالابرگ سرپرستان خانواده این کودکان واریز شد. حدود ۲۰۰ هزار کودک زیرپوشش این طرح قرار گرفتند. اجرای این طرح برای هر دو ماه یک بار برنامه‌ریزی شده بود و در فروردین ۱۴۰۴ مبالغ واریزی برای سبد کالا اندکی افزایش پیدا کرد. فروردین ۱۴۰۴: طرح یسنا کالابرگ مادران باردار و دارای کودک زیر ۲ سال است که در آن مبلغ ۴۵۱ هزار تومان برای هر مادر باردار و ۹۰۰ هزار تومان برای هر کودک شیرخوار زیر ۲ سال، به حساب سرپرست خانوار واریز می‌شود. سومین شارژ طرح یسنا در مرداد ۱۴۰۴ اجرا شد. این یارانه به صورت نقدی قابل برداشت نیست و تنها مادرانی که در دهک‌های یک تا هفت قرار دارند از این حمایت بهره‌مند می‌شوند. طرح یسنا شامل ۱۶ قلم کالا می‌شود که از فهرست معمول کالابرگ‌ها بیشتر است و پوشک و شامپو هم در آن قرار دارد. نزدیک ۲ میلیون مادر زیر پوشش این طرح قرار گرفتند. باید کارت امید مادر را به فال نیک گرفت برخی کارشناسان هم اهدا کمک‌های مالی به خانواده‌هایی که تازه صاحب فرزند شده‌اند را مثبت می‌دانند. امین دلیری، تحلیل‌گر مسائل اقتصادی نیز با اشاره به اینکه ارزش پول ملی از سال ۸۴ تا کنون ۶۶۷ برابر نسبت به ارزهای معتبر جهانی کاهش داشته است، می‌گوید: «از همین‌جا می‌شود فهمید که هزینه زندگی چقدر زیاد است و زوج‌ها خیلی راغب نیستند صاحب فرزند شود. هر تشویق و حمایتی از آن‌ها شاید بتواند انگیزه ایجاد کند. برای رساندن سبدکالا به مادران و کودکان باید نظامی از سامانه‌های شفاف که خودکنترلی داشته باشند، به اجرا در بیاید تا جلوی فساد گرفته شود و خانواده‌هایی که نیاز به این کالاها دارند حمایت واقعی دریافت کنند.»
« بازگشت به لیست اخبار