بازی بزرگ تسلیحاتی؛ چگونه چین معادلات امنیتی آمریکا و اسرائیل را برهم زد؟

یکی از اصول سیاست‌خارجی و دفاعی آمریکا در رابطه با اسرائیل، حفظ اصل برتری نظامی صهیونیست‌ها، در برابر کشورهای منطقه است، اصلی که با حضور چین در غرب آسیا، کاخ سفید را بر سر یک دوراهی قرار داده است.

یکی از اصول سیاست‌خارجی و دفاعی آمریکا در رابطه با اسرائیل، حفظ اصل برتری نظامی صهیونیست‌ها، در برابر کشورهای منطقه است، اصلی که با حضور چین در غرب آسیا، کاخ سفید را بر سر یک دوراهی قرار داده است. مفهوم حفظ برتری کیفی نظامی اسرائیل (Qualitative Military Edge - QME) یکی از اصول کلیدی سیاست خارجی و دفاعی ایالات متحده در قبال رژیم صهیونیستی است که از دهه‌های گذشته شکل گرفته و در قوانین و سیاست‌های آمریکا نهادینه شده است. این سیاست به معنای اطمینان از این است که این رژیم از نظر فناوری، تسلیحات و توان نظامی نسبت به سایر کشورهای منطقه غرب آسیا برتری داشته باشد. تاریخچه و ریشه‌های قانون QME سیاست حفظ برتری کیفی نظامی اسرائیل ریشه در روابط استراتژیک آمریکا و اسرائیل دارد که از زمان تأسیس اسرائیل در سال ۱۹۴۸ به تدریج تقویت شده است. اما این مفهوم به طور خاص در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، پس از جنگ‌های اعراب و اسرائیل (مثل جنگ شش‌روزه ۱۹۶۷ و جنگ یوم کیپور ۱۹۷۳)، شکل گرفت. دهه ۱۹۶۰ آمریکا به تدریج جایگزین فرانسه به عنوان تأمین‌کننده اصلی تسلیحات اسرائیل شد. در این دوره، آمریکا شروع به ارائه تسلیحات پیشرفته‌تری مثل جنگنده‌های فانتوم (F-۴) کرد تا اسرائیل بتواند در برابر کشورهای عربی که از تسلیحات شوروی استفاده می‌کردند، برتری داشته باشد. دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ پس از جنگ یوم کیپور، آمریکا کمک‌های نظامی گسترده‌ای به اسرائیل ارائه کرد. در این زمان، ایده حفظ برتری کیفی به عنوان یک سیاست غیررسمی مطرح شد. نهادینه شدن QME در سال ۱۹۸۱، کنگره آمریکا برای اولین بار این مفهوم را در چارچوب قوانین کمک‌های خارجی به کار برد. این سیاست در دهه‌های بعدی با مصوبات مشخص‌تر قانونی تثبیت شد. اهداف قانون QME در سیاست QME چندین هدف استراتژیک و سیاسی مشخصا دنبال می‌شود: تضمین امنیت اسرائیل اسرائیل به دلیل موقعیت جغرافیایی و تهدیدات متعدد از سوی کشورهای همسایه (مانند ایران و یا محور مقاومت) به توان نظامی قوی نیاز دارد. QME تضمین می‌کند که اسرائیل بتواند در برابر این تهدیدات دفاع کند. بازدارندگی منطقه‌ای برتری نظامی اسرائیل به عنوان عاملی برای بازدارندگی در برابر حملات احتمالی عمل می‌کند. این سیاست به اسرائیل امکان می‌دهد تا بدون نیاز به درگیری‌های گسترده، از وقوع جنگ جلوگیری کند. تقویت اتحاد استراتژیک آمریکا اسرائیل را به عنوان یک متحد کلیدی در خاورمیانه می‌بیند. حمایت نظامی از اسرائیل، روابط دوجانبه را تقویت می‌کند و به آمریکا نفوذ استراتژیک در منطقه می‌دهد. نمونه‌های تاریخی و معاصر جنگنده‌های اف-۳۵ سیستم گنبد آهنین آمریکا سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در توسعه و تقویت این سیستم دفاع موشکی کرده که به اسرائیل برتری دفاعی در برابر راکت‌ها و موشک‌های کوتاه‌برد می‌دهد. تحریم تسلیحاتی ایران سیاست QME به طور غیرمستقیم با تلاش‌های آمریکا برای محدود کردن برنامه موشکی و هسته‌ای ایران مرتبط است، زیرا این برنامه‌ها می‌توانند برتری نظامی رژیم صهیونیستی را تهدید کنند. ظهور رقیب جدید؛ تلاش چین برای نفوذ در منطقه و دوراهی آمریکا در یک دهه‌ گذشته، چین به عنوان اصلی ترین رقیب هژمونی آمریکا در جهان، تلاش گسترده‌ای برای گسترش نفوذ خود در غرب آسیا و خصوصا متحدان سنتی آمریکا از جمله، ‌ عربستان، امارات، بحرین، قطر و مصر کرده است و همکاری پکن با کشورهای عربی منطقه در بعضی از موارد به گونه‌ای شده است که کاخ سفید صراحتا به دولت‌های عربی در رابطه با همکاری‌ با چین، هشدار جدی داده است. اما باتوجه به تغییرات سال‌های اخیر در نظم جهانی و دوران گذار به سمت نظم چند قطبی، نمی‌توان این مسئله را نادیده گرفت که بازیگران در صحنه نظام بین الملل، به سمت همکاری و ایجاد فرصت‌ با قدرت‌های نوظهور حرکت می‌کنند تا در نظم جهانی جدید، سهم بیشتری داشته باشند. از این رو، با وجود همکاری‌های گسترده تاریخی میان کشورهای منطقه و آمریکا، خصوصا در بعد نظامی، اعراب منطقه متوجه تغییرات جهانی و ظهور چین به عنوان یک بازگیر ابرقدرت شده اند. بنابراین تلاش کشورهای منطقه برای افزایش همکاری‌های خود با چین به عنوان یکی از اصلی ترین محورهای تشکیل دهنده نظم نوین جهانی، امری اجتناب ناپذیر است، واقعیتی که امروز سران کاخ سفید متوجه آن شده‌اند. در این شرایط است که سران ایالات متحده درک می‌کنند که دیگر قادر به اعمال نظر و نگاه‌های سنتی خود بر دولت‌های عربی منطقه نیستند. مقامات آمریکایی اکنون در تمامی حوزه‌های همکاری خود با کشورهای منطقه، یک رقیب بسیاری جدی می‌بینند که در تلاش است تا با سیاست‌ روبه جلوی خود، خلاهای ناشی از سیاست‌های قلدرمابانه چند دهه گذشته آمریکا را پر کند. در همین رابطه، مجله نیوزویک گزارش داد که روابط نظامی بین ایالات متحده و متحدان سنتی آن در خاورمیانه با توجه به «دیپلماسی امنیتی تهاجمی» فزاینده چین در منطقه، با آزمونی فزاینده روبرو است. بررسی قردادهای تسلیحاتی چند ماه گذشته آمریکا با قطر، امارات، عربستان، ترکیه و مصر، حاکی از بازتعریف سیاست‌های جدید ایالات متحده آمریکا در رابطه با کشورهای منطقه است، مسئله‌ای که همزمان اعتراض و نگرانی‌های شدید صهیونیست‌ها را در پی داشته است. تحلیلگران و کارشناسان صهیونیست در ماه‌های اخیر مکررا نسبت به این مسئله هشدار داده اند که تحولات منطقه‌ای حاکی از وقوع نشانه‌های در رابطه با تغییرات ناشی از واقعیت‌های جدید است که سران این رژیم نباید نسبت به آن بی تفاوت باشند. آمریکا در تلاش برای حفظ متحدان سنتی منطقه‌ای