دولت ترامپ در حال آسیب زدن به چه کسانی است؟

به گزارش مشرق،کانال تلگرامی موسسه مطالعاتی تحریریه در مطلبی با عنوان سیاست‌های متناقض آمریکا و دانشجویان چینی که به گروگان گرفته شده‌اند، نوشت: خبرگزاری چینی The Paper در ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۳ تأکید کرد که سیاست‌های اخیر آمریکا ممکن است روند تحصیل بین‌المللی را تغییر دهد و مسیر دانشگاه‌های معتبر را برای دانشجویان خارجی دشوار کند. این روزها هم‌زمان با اوج دوره ثبت‌نام ترم پاییز دانشگاه‌های آمریکا است. برای بسیاری از دانشجویان چینی که ایالات متحده را مقصد تحصیلی خود انتخاب کرده‌اند، واقعیتِ احتمال ایجاد مانع در روند صدور ویزا یا تمدید وضعیت اقامتی، مسیر تحصیل را پر از ابهام و دشواری کرده است. گرچه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در مکالمه تلفنی ماه ژوئن امسال با رئیس‌جمهور چین تأکید کرده بود که واشنگتن از حضور دانشجویان چینی در آمریکا استقبال می‌کند، اما مواضع اخیر دولت ترامپ در قبال ویزای دانشجویان چینی، تضادی آشکار میان «استقبال» و «محدودیت» به‌وجود آورده است. در عمل، پیامدهای این سیاست‌ها مستقیماً بر دوش دانشجویان عادی افتاده است. شیائو چِن، دانشجوی رشته علوم کامپیوتر در دانشگاه پُردو، به The Paper گفت که در میان دوستانش موارد لغو ویزا یا اخراج مستقیم بسیار اندک بوده، اما نگرانی اصلی برای دانشجویان معمولی این است که پس از بازگشت به چین، در زمان ورود دوباره به آمریکا با مشکل روبه‌رو شوند. دو دانشجویی که در آمریکا تحصیل می‌کنند و با The Paper گفت‌وگو کرده‌اند، هر دو همین نگرانی را مطرح کردند. ژائو مینگ‌هاو(赵明昊)، استاد مؤسسه مطالعات بین‌المللی دانشگاه فودان و معاون مرکز مطالعات آمریکا، در گفت‌وگو با The Paper به صراحت اظهار داشت که دولت ترامپ آشکارا مسئله دانشجویان چینی را به‌عنوان یکی از اهرم‌های مهم در بازی قدرت میان پکن و واشنگتن به کار گرفته است. اظهارات درباره «۶۰۰ هزار دانشجوی چینی» و واقعیت رفتارهای ناعادلانه بیش از دو ماه پس از آنکه ترامپ در تماس تلفنی میان سران چین و آمریکا بر استقبال از دانشجویان چینی تأکید کرده بود، او بار دیگر لحن خود را عوض کرد. ۲۵ اوت، ترامپ در پاسخ به پرسش خبرنگاران در کاخ سفید گفت که روابط چین و آمریکا بسیار مهم است. او با وجود اینکه شنیده بود در آمریکا برخی معتقدند «نباید اجازه ورود به دانشجویان چینی داده شود»، اظهار داشت «ما اجازه خواهیم داد، این موضوع بسیار مهم است—۶۰۰ هزار دانشجو.» روز بعد، ترامپ در نشست کابینه‌اش دوباره تأکید کرد که حضور دانشجویان چینی در آمریکا برای او «مایه افتخار» است، چرا که به بقای دانشگاه‌های آمریکایی کمک می‌کند. اما در همین مدت، اقدامات عملی دولت آمریکا کاملاً در تضاد با این اظهارات بوده است. در ماه مه امسال، وزیر خارجه وقت آمریکا، مارکو روبیو، اعلام کرده بود که ایالات متحده روند لغو برخی ویزاهای دانشجویان چینی را آغاز خواهد کرد؛ از جمله دانشجویانی که در رشته‌های «حساس و کلیدی» تحصیل می‌کنند. او همچنین خواستار آن شد که پیش از اعمال استانداردهای سخت‌گیرانه‌تر در بررسی شبکه‌های اجتماعی، روند مصاحبه‌های جدید برای ویزاهای F، M و J به حالت تعلیق درآید. در همان مقطع، اداره مهاجرت و گمرک (ICE) و برخی دیگر از نهادها نیز مجموعه‌ای از اقدامات سخت‌گیرانه‌تر در زمینه بازرسی و اجرای مقررات را در پیش گرفتند که مستقیماً بر وضعیت اقامتی و برنامه‌های رفت‌وآمد دانشجویان در آمریکا اثر گذاشت. این اقدامات از سوی واشنگتن با عنوان «پیشگیری از نفوذ علمی» و «نیازهای امنیت ملی» توجیه شد. سیاست‌های متناقض آمریکا و دانشجویان چینی که به گروگان گرفته شده‌اند ۲۷ اوت، گوئو جیاکُن، سخنگوی وزارت خارجه چین، در نشست خبری روزانه اظهار داشت که امیدوار است طرف آمریکایی وعده‌های ترامپ را به‌طور واقعی عملی سازد، دست از آزار، بازجویی و اخراج بی‌دلیل دانشجویان چینی بردارد و حقوق مشروع و قانونی آن‌ها را به‌درستی تضمین کند. همچنین، مائو نینگ، دیگر سخنگوی وزارت خارجه چین، در نشست خبری ۲۲ اوت یادآور شد که ایالات متحده در هفته‌های اخیر بارها در قبال دانشجویان چینی که برای تحصیل به آمریکا می‌روند، دست به اقدامات تبعیض‌آمیز، سیاسی و انتخابی زده و آن‌ها را ناعادلانه مورد رفتار قرار داده است. برخی رسانه‌ها یادآور شدند که اگر این مقررات به اجرا درآید، مدت زمان اقامت بخشی از دارندگان ویزای تحصیلی در آمریکا به‌شدت محدود خواهد شد. واکنش جامعه دانشگاهی و نهادهای آموزش بین‌المللی نسبت به این طرح عمدتاً منفی بوده و آن را مانعی تازه در برابر انتخاب آمریکا به‌عنوان مقصد تحصیلی توسط دانشجویان خارجی دانسته‌اند. «در حال حاضر حتی اگر ویزای من منقضی شود، تا زمانی که در آمریکا بمانم و پس از پایان تحصیل به چین بازگردم، نیازی به تمدید ویزا ندارم. اما اگر این مقررات جدید تصویب شود، ناچار خواهم شد برای تمدید اقدام کنم.» او پیش‌تر نیز به دلیل طولانی شدن روند بررسی برای تمدید ویزا، نتوانسته بود در ترم پاییز ثبت‌نام کند و مجبور شد در ترم بهار وارد دانشگاه شود. با این حال، هنگام ورود به آمریکا به بهانه اینکه «در ترم پاییز به‌موقع ثبت‌نام نکرده» از کشور اخراج شد. «شاید چون در رشته فیزیک تحصیل می‌کنم، بررسی ویزایم زمان زیادی برد.» شیائو تائو چنین توضیح داد. ملی‌گرایی تندرو در پسِ شعار «اول آمریکا» تقریباً هم‌زمان با انتشار بیانیه وزارت امنیت داخلی آمریکا، در تاریخ ۲۸ اوت، وزارت خارجه چین و سفارت‌ها و کنسولگری‌های این کشور در آمریکا با صدور اطلاعیه‌ای، نسبت به بازرسی‌های طولانی، آزار و مزاحمت‌ها و حتی اخراج‌های بی‌دلیل دانشجویان و پژوهشگران چینی از سوی آمریکا هشدار دادند و از آنان خواستند نسبت به خطرات احتمالی سفر تحصیلی به ایالات متحده هوشیار باشند. از سوی دیگر، اظهارات ترامپ درباره «۶۰۰ هزار دانشجو» خیلی زود واکنش تند محافظه‌کاران آمریکایی را برانگیخت و بیش از پیش شکاف میان ترامپ و پایگاه حامیان شعار «آمریکا را دوباره عظیم کنیم» — MAGA — را آشکار کرد. مجری شبکه محافظه‌کار فاکس‌نیوز، لورا اینگرم، در برنامه‌ای رو در رو از وزیر بازرگانی آمریکا، هاوارد لوتنیک، پرسید «چطور می‌توان گفت پذیرش ۶۰۰ هزار دانشجوی چینی در آمریکا، به معنای اجرای سیاست اول آمریکا است؟» لوتنیک در پاسخ استدلال کرد که این اقدام ناشی از «محاسبات عقلانی اقتصادی» است و ادعا کرد که اگر دانشجویان خارجی وجود نداشتند، ۱۵ درصد دانشگاه‌های آمریکا با خطر تعطیلی مواجه می‌شدند. در برابر مخالفت‌های فزاینده حامیانش، ترامپ نیز دفاع از گسترش صدور ویزای دانشجویان چینی را به مقوله‌ای گسترده‌تر یعنی پیوندهای اقتصادی ربط داد. او اظهار داشت که ایالات متحده «از طریق تعرفه‌ها و سایر اقدامات، درآمد قابل توجهی از چین به دست آورده» و مدعی شد که روابط اقتصادی کنونی آمریکا و چین «به‌مراتب بهتر از دوره بایدن» است. بر اساس داده‌های انجمن مربیان بین‌المللی (NAFSA)، در سال تحصیلی ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۴، دانشجویان بین‌المللی ۴۳.۸ میلیارد دلار به اقتصاد آمریکا کمک کرده‌اند و از ۳۷۸ هزار شغل پشتیبانی کرده‌اند. به عبارت دیگر، هر سه دانشجوی بین‌المللی که وارد آمریکا می‌شوند، به ایجاد یا حفظ یک شغل کمک می‌کنند. اما این رفت‌وآمد سردرگم دولت ترامپ میان «استقبال» و «محدودیت»، تنها ناشی از دوگانگی شخصیتی ترامپ ــ هم در نمایش سخت‌گیری و هم در توجه به منافع اقتصادی حاصل از دانشجویان خارجی ــ نیست. ژائو مینگ‌هاو در گفت‌وگو با The Paper توضیح داد که گرچه ترامپ از «استقبال از دانشجویان چینی» سخن گفته، اما این گزاره مرزهای مبهمی دارد: «اینکه کدام دانشجویان چینی مورد استقبال هستند و اجازه تحصیل در چه رشته‌هایی خواهند داشت؟» چند روز بعد، و مطابق انتظار، کاخ سفید تلاش کرد سخنان ترامپ درباره «۶۰۰ هزار دانشجوی چینی» را پس بگیرد. سخنگوی کاخ سفید در ۲۸ اوت در گفت‌وگو با فاکس‌نیوز اظهار داشت: محدودیت‌ها به «روندی برگشت‌ناپذیر» تبدیل شده‌اند؛ اوضاع در حال بدتر شدن است خبرگزاری آسوشیتدپرس گزارش داد که اینک هر دو حزب سیاسی اصلی آمریکا در یک موضوع به اجماع رسیده‌اند: دانشگاه‌های ایالات متحده نباید به چین در تربیت نخبگان حوزه‌های حساس همچون رایانش کوانتومی، هوش مصنوعی و صنایع هوافضا کمک کنند. پیش‌تر، برخی مقام‌های آمریکایی گفته بودند: «ما فقط از دانشجویان چینی در رشته‌هایی مانند ادبیات شکسپیر و علوم سیاسی استقبال می‌کنیم.» از دید ژائو مینگ‌هاو، این سخن رویکرد عمیق‌تر واشنگتن را بازتاب می‌دهد: «آمریکا از یک سو مایل است پذیرش دانشجویان چینی را ادامه دهد تا هم ظرفیت جذب دانشجو در دانشگاه‌هایش حفظ شود و هم از درآمد کلان ناشی از آن‌ها بهره‌مند گردد؛ اما از سوی دیگر، نمی‌خواهد دانشجویان چینی به حوزه‌های اصلی و حساس STEM دسترسی پیدا کنند.» علاوه بر این، اوضاع ممکن است حتی وخیم‌تر شود، چرا که نشانه‌هایی از گسترش بیشتر دامنه محدودیت‌ها در سیاست‌های آمریکا نسبت به دانشجویان دیده می‌شود. ژائو مینگ‌هاو در گفت‌وگو با The Paper توضیح داد که این محدودیت‌ها دیگر فقط به حوزه‌های علوم پایه و مهندسی محدود نمی‌شوند، بلکه به رشته‌های علوم انسانی و اجتماعی نیز سرایت کرده‌اند؛ به‌طوری‌که دانشجویان چینی در این رشته‌ها نیز هنگام بازدید یا تبادل علمی با موانعی مواجه می‌شوند. او افزود که طرف آمریکایی تلاش می‌کند با برجسته کردن «ارتباط دانشجویان چینی با دولت چین»، این موضوع را به یکی از ابعاد اصلی فشار بر پکن تبدیل کند. خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی در ماه اوت، ماجرای یک دانشجوی چینی را بازتاب داد که هنگام ورود به آمریکا در فرودگاه هیوستون مورد بازجویی و آزار قرار گرفت و در نهایت اخراج شد؛ همچنین به او اعلام گردید که به مدت پنج سال حق ورود به ایالات متحده را نخواهد داشت. نکته قابل توجه آن بود که این دانشجو اصلاً در رشته‌های STEM تحصیل نمی‌کرد، بلکه رشته‌اش فلسفه بود. ژائو مینگ‌هاو در ادامه به یک روند مهم دیگر اشاره کرد: «محدودیت‌های اعمال‌شده از سوی ایالت‌های مختلف آمریکا علیه دانشجویان چینی و مبادلات آموزشی میان چین و آمریکا نیز رو به افزایش است و باید آن را بسیار جدی گرفت.» به گفته او، ایالت‌هایی مانند تگزاس و اوهایو قوانین یا مقررات اداری در سطح ایالتی وضع کرده‌اند تا تبادل‌های علمی و فناوری با چین را محدود کنند؛ روندی که در سال‌های اخیر رو به شدت بیشتر داشته است. ژائو مینگ‌هاو در جمع‌بندی گفت: «محدودیت‌های ایالات متحده علیه دانشجویان چینی و دیگر کشورها به روندی بدل شده که بازگشت‌ناپذیر به نظر می‌رسد.» «دانشجویان بین‌المللی باهوش‌اند؛ آن‌ها نگاه می‌کنند که فرصت‌های آینده کجا خواهد بود» سال‌هاست که تحصیل در آمریکا بخشی مهم از تبادلات انسانی و فرهنگی میان چین و ایالات متحده به ش...