مماشات ایران در قبال جمهوری آذربایجان به نفع ما نیست | رسانه‌های باکو در جنگ ۱۲روزه شدیدترین لجن پراکنی‌ها علیه ایران را در پیش گرفتند

پس از استقلال دوباره جمهوری‌های سه‌گانه قفقازجنوبی در سال ۱۹۹۱، رویکرد سران این کشورها به ارتباط و اتحاد با قدرت‌هایی غیر از روسیه و ایران شدت گرفت.

پس از استقلال دوباره جمهوری‌های سه‌گانه قفقازجنوبی در سال ۱۹۹۱، رویکرد سران این کشورها به ارتباط و اتحاد با قدرت‌هایی غیر از روسیه و ایران شدت گرفت. به گزارش ، جوان نوشت: عملکرد رژیم جمهوری آذربایجان در طول جنگ ۱۲ روزه اسرائیل و امریکا علیه ایران از سرفصل‌های بررسی این رویداد قلمداد می‌شود. در گفت‌وشنود پی آمده، دکتر رامین فرهودی، کارشناس ارشد علوم سیاسی و مدیر مؤسسه ترند به ارائه تحلیل خویش در اینباره پرداخته است. امید آنکه علاقه‌مندان را مفید و مقبول آید. از چه مقطعی روابط رسمی و سیاسی رژیم صهیونیستی با جمهوری آذربایجان آغاز شد؟ پس از استقلال دوباره جمهوری‌های سه‌گانه قفقازجنوبی در سال ۱۹۹۱، رویکرد سران این کشورها به ارتباط و اتحاد با قدرت‌هایی غیر از روسیه و ایران شدت گرفت. در دوره استقلال اولیه این جمهوری‌ها بین سال‌های ۱۹۲۰ – ۱۹۱۸، انگلیسی‌ها آغوش خود را برای آذری‌ها، فرانسوی‌ها آغوش‌شان را برای ارمنی‌ها و آلمانی‌ها آغوش‌شان را برای گرجی‌ها گشوده بودند، اما پس از فروپاشی شوروی، شکل این ارتباطات منطقه‌ای تغییر کرد. در بین رؤسای جمهور جمهوری آذربایجان بر سر تمایل به سمت روسیه توسط ایاز مطلب اف و گرایش به سمت ترکیه ازسوی ابوالفضل ایلچی بیگ، اختلاف نظرهایی به وجود آمد که موجب جابه‌جایی قدرت بین این دو فرد، همزمان با جنگ اول قره‌باغ شد. در طول فعالیت ایلچی بیگ به عنوان رئیس‌جمهور، نفرت پراکنی علیه جمهوری اسلامی ایران به طرز عجیبی شدت گرفت و همین باعث فاصله گرفتن ایران از جمهوری آذربایجان و منطقه قفقاز شد، اما پس از روی کارآمدن حیدر علی اف، مدتی کوتاه تمایلات به سمت ایران برای عبور از بحران جنگ قره‌باغ افزایش یافت، اما این موضوع نیز دیری نپایید. حیدر علی اف برای فرار از دام روسیه که حمایت‌های بی‌دریغی از ارامنه در جنگ اول قره‌باغ کرده بود و همچنین ممانعت از نفوذ انقلاب اسلامی همسایه جنوبی‌اش ایران، پای امریکایی‌ها را با عقد قراردادهای نفتی به قفقاز باز کرد. این مسیر، اما با چرخش به سمت رژیم صهیونیستی ادامه یافت و اکنون این رژیم تبدیل به یک بازیگر تأثیرگذار در امور منطقه شده است. رژیم صهیونیستی، جمهوری آذربایجان را در سال ۱۹۹۲ به رسمیت شناخت و در سال ۱۹۹۳، سفارت خود را در باکو افتتاح کرد. تنها رژیم صهیونیستی مشتاق ایجاد روابط با آذربایجان نبود، بلکه دولت آذربایجان نیز خواهان برقراری این رابطه بود، چراکه اوایل دهه ۱۹۹۰ قرن بیستم، آذربایجان از نظر نظامی و اقتصادی بسیار ضعیف بود. هر دو طرف از تأسیس رابطه با یکدیگر می‌توانستند بخش‌هایی از نیازهای خود را که امکان تأمین آن در داخل منطقه میسر نبود تأمین کنند. بدین ترتیب روابط تل آویو و باکو از آغاز بر اساس نیاز به همکاری با یکدیگر شکل گرفته است. بنابراین همکاری‌های بین طرفین باید در چارچوب منافع ملی شان و در راستای «طرح پیرامونی» مورد بررسی قرار گیرد. همکاری دوجانبه جمهوری آذربایجان و رژیم صهیونیستی در ابتدای امر چگونه توجیه می‌شد؟ علت این چرخش در گام نخست، تلاش سران باکو برای استفاده از توان لابی یهود در عرصه بین‌المللی برای به دست آوردن امتیازاتی علیه ارامنه و لابی قدرتمند آنان در اروپا بود؛ موضوعی که قابلیت خود را در جنگ دوم قره‌باغ نشان داد. از سوی دیگر رژیم صهیونیستی از بازیگران منطقه‌ای است که استراتژی درازمدت خود را بر نفوذ اقتصادی و سیاسی در منطقه خاورمیانه جدید شامل ترکیه، پاکستان، کشورهای عرب خلیج فارس، آسیای مرکزی و قفقاز استوار کرده است. اهداف و انگیزه‌هایی که موجب شده است رژیم صهیونیستی در میدان و عرصه رقابت بر سر نفوذ در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز تلاش کند، عبارت است از: حضور یهودیان در جمهوری آذربایجان پس از برقراری روابط بین رژیم صهیونیستی و این جمهوری، چه شکلی به خود گرفت؟ حضور جامعه یهودیان در جمهوری آذربایجان نیز یکی از دلایل توجه رژیم صهیونیستی به حضور در این کشور بوده است. جامعه یهودیان جمهوری آذربایجان پس از برقراری ارتباط با رژیم صهیونیستی، از تعداد حدود ۸۰ تن به ۳ هزار و ۵۰۰ تن افزایش یافته و دولت آذربایجان نیز حمایت‌های مختلفی در بازسازی اماکن یهودیان در این کشور و کمک به برگزاری مراسم آنان انجام داده است. سابقه تاریخی جمهوری آذربایجان در ارتباط با یهودیان نیز مزید بر علت شده است. پس از سرکوب یهودیان شوروی سابق از سوی ارتش سرخ در سال ۱۹۸۲، نخستین مدرسه عبری زبان و سوچنوت یهودی در باکو افتتاح شده است. عمده‌ترین گروه‌های یهودی در جمهوری آذربایجان، یهودیان کوهستانی، یهودیان اشکنازی و یهودیان گرجستانی است. جمهوری آذربایجان همچنین خانه جوامع کوچک‌تری از کریمچاک‌ها، یهودیان کرد، یهودیان بخاری و گروه‌های یهودی غیریهودی مانند سابباتنیک‌ها و گرس‌هاست. در سال ۱۹۷۰ که آذربایجان بیشترین تعداد یهودیان را داشت، ۴۱ هزار و ۲۸۸ یهودی در این کشور زندگی می‌کردند. ۳۰ هزار نفر از آنها بین سال‌های ۱۹۷۱ تا ۱۹۷۸، به اسرائیل مهاجرت کردند و در تل آویو و حیفا ساکن شدند. در مورد دیاسپورای یهودی‌های آذربایجانی الاصل هم باید گفت هم اکنون نزدیک به ۷۰ هزار یهودی آذربایجانی الاصل در بسیاری از شهرهای اسرائیل زندگی می‌کنند. انجمن بین‌المللی اسرائیل و آذربایجان (که در شهر کریات- بیالیک اسرائیل فعالیت می‌کند) در سال ۲۰۰۷ در تل آویو با رهبری یوسف شگال نماینده کنست (پارلمان اسرائیل) تأسیس شده است. جالب است در سال ۲۰۱۷، نخامیه شیرین میحائلی رئیس «جامعه یهودیان کوهستان آذربایجان» و «خانه آذربایجان» در آکو اسرائیل و معاون اول جامعه یهودیان کوهستانی تمام اسرائیل و نماینده فعال سازمان بین‌المللی STMEGI در اسرائیل در واکنشی به فعالیت‌های این انجمن ابراز داشته بود این تشکل در اسرائیل ثبت رسمی نشده است، اما فعالیت‌های محرمانه‌ای را در جمهوری آذربایجان پیگیری می‌کند. طی عملیات طوفان الاقصی که از سوی حماس در اراضی اشغالی اجرا شد، بر اساس اخبار غیر رسمی، ۱۳ نیروی مسلح یهودی آذربایجانی الاصل نیز به هلاکت رسیده‌اند که این حاکی از میزان نفوذ یهودیان آذری در ارتش اسرائیل دارد. شیوه عمل طرفین در این مورد، شبیه به حمایت صهیونیست‌ها از بهایی‌های اسرائیل است و این احتمال وجود دارد تا با نفوذ بیش از اندازه اسرائیل در جمهوری آذربایجان و به دلیل سیاست‌های ضد شیعی صهیونیسم، ترویج بهائیت در این کشور شدت پیدا کند. نفوذ فرهنگی، اجتماعی و سیاسی رژیم صهیونیستی در جمهوری آذربایجان در چه بسترهایی و با استفاده از چه ابزارهایی ایجاد شد؟ انجمن‌ها و مؤسسات فعال یهودی در آذربایجان عبارتند از: ۱- انجمن دوستی آذربایجان و اسرائیل ۲- آژانس یهودی «Soxnut» ۳- مؤسسات خیریه بزرگ یهودی مانند: Joynt و Vaad- L- Xatzola ۴- انجمن بشردوستانه زنان یهودی آذربایجان ۴- مدارس دینی یهودیان (iyeşiva) ۵- انجمن روابط فرهنگی «آذربایجان- اسرائیل» ۶- جامعه زنان به نام «خاوا» و دیگر سازمان‌های غیر دولتی یهودی فعال هستند. ۷- به گزارش وبسایت رسمی کمیته دولتی کار با نهادهای مذهبی جمهوری آذربایجان، در جمهوری آذربایجان هفت کنیسه و هشت جامعه مذهبی یهودیان فعالیت می‌کنند. دولت آذربایجان یک نماینده غیر رسمی به نام AZAL (ایرلاین ملی آذربایجان) در رژیم صهیونیستی دارد. علاوه بر آن دفتر کانال تلویزیونی لیدر به طور غیر رسمی نماینده دولت آذربایجان در رژیم صهیونیستی است. این اولین بار بود که یک شبکه تلویزیونی آذربایجانی، خبرنگار دائمی برای گزارش از سرزمین‌های اشغالی و ارسال گزارش از آنجا و سایر کشورهای خاورمیانه برای مخاطبان آذربایجانی به سرزمین‌های اشغالی فلسطین اعزام می‌کرد. در ۲۷ آگوست ۲۰۰۷، دفتر نمایندگی آذربایجان به منظور نمایندگی منافع مردم و دولت آذربایجان در رژیم صهیونیستی تأسیس شد. به دلیل عدم حضور نمایندگی دیپلماتیک آذربایجان در رژیم صهیونیستی، این دفتر با بسیاری از سازمان‌های دیاسپورا، مراکز فرهنگی و رسانه‌ای سر و کار دارد. همچنین در ۳۱ مارس ۲۰۲۱، فواد آقایف رئیس سازمان دولتی گردشگری جمهوری آذربایجان از افتتاح دفتر نمایندگی رسمی گردشکری این کشور در تل آویو خبر داد و هدف از این کار را گسترش گردشگری بین دو طرف عنوان کرد. چه عواملی باعث بهبود روابط استراتژیک میان رژیم صهیونیستی و آذربایجان شد؟ یکی دیگر از جنبه‌های روابط گرم بین صهیونیست‌ها و آذربایجان، مشارکت استراتژیک و در حال توسعه هر دو کشور با ترکیه و ایالات متحده است. آذربایجان و ترکیه با این همکاری تلاش می‌کنند حمایت لابی اسرائیلی- امریکایی را برای جلوگیری از تلاش یک لابی کوچک، اما قدرتمند ارمنی- امریکایی برای تأثیرگذاری بر سیاست خارجی ایالات متحده در قبال این کشور تضمین کنند. این اتفاقات باعث بهبود روابط آذربایجان و رژیم صهیونیستی از نظر استراتژیک شد، زیرا اشغالگران صهیونیست یکی از شرکای اصلی ایالات متحده در خاورمیانه هستند. با توجه به روابط اقتصادی بین این کشورها، انجمن دوستی آذربایجان و رژیم اشغالگر قدس - که در سال ۱۹۹۰ تشکیل شد- روابط دیپلماتیک و اقتصادی دوجانبه را ترویج می‌کند. از زمان ایجاد این روابط، همکاری‌های اقتصادی بین آنها رشد قابل توجهی داشته است. تلاش برای مقررات‌زدایی از صنعت و ایجاد بازار آزاد و اقتصاد لیبرال باعث جذب شرکت‌های صهیونیستی به بازارهای جمهوری آذربایجان شد. بسیاری از شرکت‌ها در بخش خدمات سرمایه‌گذاری کرده‌اند. Bakcell را که به عنوان سرمایه‌گذاری مشترک بین وزارت ارتباطات آذربایجان و GTIB (اسرائیل) اوایل سال ۱۹۹۴ و به عنوان اولین اپراتور تلفن همراه در کشور راه‌اندازی شد، می‌توان در این زمره دانست. رژیم صهیونیستی چه نقشی در سیاست‌های دین ستیزانه و ایران هراسی دولت جمهوری آذربایجان دارد؟ نقش رژیم صهیونیستی در آرایش ساختار آموزش و پرورش جمهوری آذربایجان هم قابل تأمل است. این رژیم تلاش دارد با دمیدن بر آتش گرایشات قوم گرایانه در این کشور، ضمن حمایت از جعل تاریخ از سوی سران جمهوری آذربایجان و حمایت از توهم «آذربایجان بزرگ» - که در سال‌های دور بین ایران و روسیه تقسیم شده است- با تأثیر بر رفتارهای دینی مردم از شکل‌گیری گفتمان شیعی در این کشور جلوگیری و تربیت نسل آینده آن را به سمت لائیک بودن و خرافه دانستن اعتقادات مذهبی شیعیان سوق دهد. به همین منظور سالانه تورهای کارورزی مختلفی در اراضی اشغالی برای معلمان آذری برگزار می‌کند و روش‌های نوین آموزشی به آنان از طریق شبکه ORT صهیونیست‌ها - که متخصص در زمینه فناوری بالا و مهندسی است- انتقال می‌یابد. جالب است بدانیم این شبکه اسرائیلی، ۲۵۰ موسسه آموزشی در ۶۰ شهر اسرائیل با ۱۰۰ هزار دانش‌آموز و دانشجو دارد. مولود این روش آموزشی در آذربایجان، تطهیر صهیونیسم در اندیشه نسل کنونی این کشور و تأکید بر همکاری‌های دوستانه بین دولتی است. از سوی دیگر دولت جمهوری آ...