کشف کتیبه باستانی «نبرد پهلوان و مار» در کوههای خوزستان! | عکس
این کتیبه که در ارتفاعات کوه «منار» در شهرستان اندیکای استان خوزستان شناسایی شده، میتواند دادههای تازهای درباره باورهای دینی، سنتهای هنری و تعاملات فرهنگی تمدن «عیلام» در منطقه مرکزی زاگرس ارائه دهد.
این کتیبه که در ارتفاعات کوه «منار» در شهرستان اندیکای استان خوزستان شناسایی شده، میتواند دادههای تازهای درباره باورهای دینی، سنتهای هنری و تعاملات فرهنگی تمدن «عیلام» در منطقه مرکزی زاگرس ارائه دهد. به گزارش ، به نقل از فرادید: کتیبه سنگی تازه کشفشدهای از عیلامیان در جنوب غربی ایران توجه زیادی از سوی پژوهشگران را به دلیل نمادشناسی عجیب و شباهتهای احتمالی آن با نبرد افسانهای هرکول و هیولا (هیدرا) جلب کرده است؛ نمادی که روی سکههای یونانی حدود ۳۲۵ پیش از میلاد به تصویر کشیده شده است. این کتیبه که در ارتفاعات کوه منار در شهرستان اندیکای استان خوزستان شناسایی شده، میتواند دادههای تازهای درباره باورهای دینی، سنتهای هنری و تعاملات فرهنگی تمدن عیلامیان در منطقه مرکزی زاگرس ارائه دهد. این کشف از سوی ایوب سلطانی، مدیر پایگاه ملی منظر فرهنگی و صنعتی مسجدسلیمان اعلام شد. او این نقشبرجسته را یکی از متمایزترین کتیبههای سنگی عیلامیِ شناختهشده تا کنون توصیف کرد. به گفته سلطانی، تصویربندی و ترکیببندی پنل نشان میدهد که احتمال دارد صحنهای آیینی یا اسطورهای باشد که همزمان تحت تأثیر سنتهای مدیترانهای گستردهتر بوده اما در چارچوب باورهای محلی ریشه دارد. تمدن عیلامی و نقش فرهنگی آنها عیلامیان بین سده دوم پیش از میلاد تا اوایل سده سوم میلادی، یک دولت خودمختار یا نیمهخودمختار تشکیل دادند که بیشتر در منطقه «سوسیانا» مستقر بود؛ نام باستانی منطقهای در جنوب غربی ایران که کمابیش با استان خوزستان امروزی هممرز است و شامل شهرهای مهمی مانند «شوش» (به یونانی سوسنای) میشد. عیلامیان اگرچه بیشتر تحت تأثیر سیاسی اشکانیان قرار داشتند، هویت منطقهای قوی خود را حفظ کرده و زبان هنری متمایزی ایجاد کردند. شواهد باستانشناسی و تاریخی نشان میدهند عیلامیان وارث مستقیم سنت فرهنگی عیلام باستان بودند. در عین حال، آنها نقش واسطهای مهمی در انتقال عناصر هنری عیلامی و هخامنشی به دورههای اشکانی و سپس ساسانی ایفا کردند. بسیاری از نقوش تکراری، شیوههای ترکیببندی و نمادهای دینی موجود در هنر ساسانی ممکن است از راه بازتفسیرهای عیلامی و اشکانی به این دورهها منتقل شده باشند. اندیکا؛ منطقه تعامل فرهنگی در چند دهه گذشته، پژوهشگران شمار روزافزونی از سکونتگاهها، مقبرهها، زیارتگاهها و کتیبههای سنگی عیلامیان را در ارتفاعات بختیاری شناسایی کردهاند. این یافتهها نهتنها وسعت قلمروی عیلامیان، بلکه تداوم سنتهای فرهنگی و دینی آنها را نشان میدهند. کتیبهی تازه کشفشدهی منار به دلیل موضوع متمایز خود میان این مجموعه برجسته است. توصیف کتیبه سنگی نقشبرجسته بر سطحی نامنظم و کمابیش ذوزنقهای به ابعاد حدود ۷۰ در ۸۱ سانتیمتر حک شده است. اگرچه بخشی از پنل دچار فرسایش طبیعی و آسیب آگاهانه شده، سه شخصیت موجود هنوز به روشنی قابل تشخیص هستند. سمت چپ، یک مرد نیرومند و برهنه در نمای سهچهارم به تصویر کشیده شده است. او در دست راست خود جسمی گرد و بزرگ که شاید چماق آیینی یا سلاح نمادین باشد را بالا برده و با دست چپ گلوی شخصیت مرکزی را گرفته است. تأکید بر تنه، بازوها و رانها گواه تمرکز آگاهانه بر قدرت جسمانی و نیروی قهرمانانه است. سمت راست، مردی با لباسی به سبک اشکانی در نمای تمامرخ ظاهر شده است. او جامهای بلند با چینهای مشخص پوشیده و حالتی شبیه شخصیتهای کاهنی دیدهشده در دیگر نقشبرجستههای عیلامی دارد. تفسیر اسطورهای و شباهتهای احتمالی به گفته سلطانی، ترکیببندی، مدلینگ شخصیتی و حرکات، تأکید آگاهانهای بر نبرد قهرمانانه و اهمیت آیینی دارند. اگرچه شناسایی قطعی امکانپذیر نیست، صحنه شباهتهای احتمالی با اسطوره نبرد هرکول با هیدرا دارد، روایتی شناختهشده در جهان هلنیستی و منقوش بر پشت سکههای یونانی حدود ۳۲۵ پیش از میلاد. پژوهشگران به جای کپیبرداری مستقیم، معتقدند هنرمند عیلامی ممکن است از موضوعات اسطورهای گسترده الهام گرفته و آنها را در چارچوب باورها و فرهنگ محلی خود بازتفسیر کرده باشد. چنین اقتباسِ گزینشی نقش عیلامیان را بهعنوان واسطه فرهنگی میان سنتهای ایرانی، بینالنهرینی و مدیترانهای منعکس میکند. حفاظت و پژوهشهای آینده کارشناسان تأکید میکنند که این کتیبه از دید علمی مهم و میان «مجموعه هنر سنگی عیلامیان» منحصربهفرد است. با این حال، این نقشبرجسته به دلیل فرسایش سطحی و از دست رفتن ماده آسیبپذیر است. بنابراین، متخصصان توصیه میکنند حفاظت فیزیکی فوری، مستندسازی دیجیتال با وضوح بالا و اسکن لیزری پیشرفته برای حفظ جزئیات باقیمانده انجام شود. این کشف در نشریه علمی بینالمللی Sinos Persicus منتشر شده و اهمیت آن برای مطالعات آینده هنر، دین و تعاملات فرهنگی عیلامیان روشن است. با ادامه پژوهشها، انتظار میرود کتیبه سنگی منار سهم بسزایی در فهم نحوه ابراز اسطوره، آیین و هویت عیلامیان در چشمانداز فرهنگی پویای کوههای زاگرس باستان داشته باشد.
« بازگشت به لیست اخبار